In het Frans Hals Museum en De Hallen Haarlem vindt van 23 september 2017 tot en met 7 januari 2018 A Global Table plaats. Vertrekpunt voor deze unieke tentoonstelling waarin oude en nieuwe kunst wordt gecombineerd, zijn de luisterrijke voedselstillevens uit de Gouden Eeuw. A Global Table biedt een alternatieve lezing van deze werken als documenten van een bewogen geschiedenis. Wat vertellen de afgebeelde voedselproducten ons over de koloniale en handelsrelaties van Nederland in de 16e- en 17e-eeuw? Curatorial Fellow Abigail Winograd (Israël, 1983) brengt zo’n 30 exquise stillevens in gesprek met werken van hedendaagse kunstenaars die een interesse hebben in wereldhandel en de effecten van kolonialisme.

Zoals quinoa en avocado de Europese keuken de afgelopen decennia hebben veranderd, zo transformeerden ‘nieuwe’ voedingsmiddelen als koffie, suiker en tomaten vanaf de 15e eeuw de eetgewoonten van onze voorouders. Het Europese imperialisme heeft vanaf het einde van de 15e eeuw de wereldkaart omgevormd en voor een wereldwijd handelsnetwerk gezorgd. Het was de start van een beladen uitwisseling tussen volkeren en culturen maar ook van import van nieuwe landbouwproducten en levensmiddelen uit Afrika, Amerika, Oost- en Zuidoost Azië en India. Voorheen kenden Europeanen geen thee, suiker, koffie, tomaten, aardappelen en maïs. Deze nieuwe en toen exotische voedselsoorten veranderden de Europese tafel definitief. Als de aanjagers van internationale handel zagen de Nederlanders hun economie in de 16e en 17e eeuw enorm groeien. Door de grote rijkdom ontstond een zelfbewuste burgerij die haar weelde graag etaleerde. Men liet niet alleen portretten schilderen maar wilde ook graag landschappen of verleidelijke stillevens aan de muur. Het is geen verrassing dat veel van de nieuwe producten terug te vinden zijn op de stillevens uit de Gouden Eeuw.

A Global Table confronteert 17e-eeuwse Nederlandse en Vlaamse stillevens van onder andere Floris van Dijck, Balthasar van der Ast, Clara Peeters, Jan de Heem en Willem Kalf met werken van hedendaagse kunstenaars als Nelson Leirner, Patricia Kaersenhout en Ellen Gallagher. De schilderijen van de oude meesters worden daarbij niet zozeer gebruikt voor een traditionele kunsthistorische analyse maar eerder ‘gelezen’ als historische documenten. De tentoonstelling nodigt de kijker uit om drie eenvoudige vragen over de voedselproducten op het stilleven te stellen: Wat is het? Waar kwam het vandaan en wat kostte het – in geld en menselijk leed – om het hier te krijgen? Bij het beantwoorden van deze vragen laten de schilderijen zich lezen als documenten over de uitbreiding van economische macht en koloniale expansie van de Republiek en het Nederlandse aandeel in de totstandkoming van de wereldeconomie.

We willen weten wat we eten. Ook kunstenaars hebben in het afgelopen decenium steeds meer interesse ontwikkeld in de sociaal-economische kant van voedselproductie en consumptie. In de kunstwerken van onder anderen Nelson Leirner (São Paulo, 1932), Felipe Arturo (Bogotá, 1979), Patricia Kaersenhout (Nederland/Suriname, 1966) en Shelley Sacks (Johannesburg) worden dezelfde vragen gesteld: Wat is de politieke en culturele betekenis van voedsel? Wat zijn vandaag de dag de effecten van de koloniale verhoudingen uit het verleden op de wereldhandel in voedsel en de verdeling van rijkdom?

Abigail Winograd (Israël, 1983) is een onafhankelijk tentoonstellingsmaker, gepromoveerd aan de University of Texas in Austin. Haar onderzoeksveld beslaat zowel precolumbiaanse, als moderne en hedendaagse Latijns-Amerikaanse kunst. Ze is de eerste curator die in het kader van het nieuwe Fellowship Transhistorical Curating een tentoonstelling realiseert in het Frans Hals Museum | De Hallen Haarlem waarin gezocht wordt naar betekenisvolle en verrassende manieren om oude en hedendaagse kunst met elkaar te verbinden.
Het Curatorial Fellowship en het tentoonstellingsproject A Global Table worden mogelijk gemaakt door ondersteuning van de Van Toorn Scholten Stichting.