De Hallen Haarlem presenteerde dit voorjaar drie exposities met recent aangekochte werken. Van de Zweedse kunstenaar Klara Lidén (1979) werden drie videowerken getoond, van Jakup Ferri (Kosovo, 1981) een video en van de Poolse kunstenaar Artur Žmijewski (1966) was de installatie Democracies te zien. De verwerving van deze kunstwerken betekende een substantiële verrijking van de collectie van De Hallen, waarin werk van geëngageerde en documentair werkende kunstenaars ruim vertegenwoordigd is. De aankoop van Democracies werd mede mogelijk gemaakt door de Mondriaan Stichting.

In de reeks nonchalant gefilmde video’s van Democracies staat het politieke gebruik van de openbare ruimte centraal: Artur Žmijewski (Warschau, 1966) filmde daarvoor uiteenlopende bijeenkomsten op diverse locaties in Europa en het Midden-Oosten. Met de beelden van de recente betogingen in Noord-Afrika en het Midden-Oosten nog vers op ons netvlies, valt vooral op dat de taal van de openbare politieke bijeenkomst over de hele wereld ongeveer hetzelfde is: bij de demonstratie tegen de Israëlische bezetting wordt er net zo hard op de trommels geslagen als bij de parade van de protestantse ‘Loyalists’ in Belfast. En hoewel de stemming grimmig kan zijn, zoals bij de begrafenis van Jörg Haider, of juist euforisch, zoals bij de feestende menigte bij het Europees Kampioenschap voetbal: steeds zijn dezelfde formele elementen terug te vinden. Zodra mensen bij elkaar komen, communiceren ze blijkbaar altijd op dezelfde manier. Žmijewski laat de verkondiging van al deze verschillende politieke ideologieën in Democracies samensmelten tot één enkele stem: die van de democratie.

Artur Žmijewski is vooral bekend geworden met het documenteren van controversiële onderwerpen waarmee hij de kijker wil uitdagen. Meestal richt hij zich hierbij op de enscenering van sociale situaties, zoals bij Repetition (2005), waarin hij het beroemde Stanford Prison Experiment uit 1971 opnieuw uitvoert, of Them (2007), waarin hij Poolse maatschappelijke bewegingen met tegengestelde ideologieën bij elkaar brengt voor een workshop, die vervolgens langzaam maar zeker uit de hand loopt. Žmijewski is naast beeldend kunstenaar ook curator: hij is aangesteld om in 2012 de biënnale van Berlijn samen te stellen.

Daar waar Žmijewski in Repetition en Them gerekruteerde vrijwilligers gebruikt om situaties in scène te zetten, is dat bij Democracies niet het geval. De twintig fragmenten zijn observerend en registrerend van karakter en rechttoe-rechtaan gemonteerd. Žmijewski heeft alles zelf gefilmd, en dus geen gebruik gemaakt van found footage of geregisseerde beelden. Žmijewski werkt voor Democracies binnen het genre van de documentaire, waarin hij een zo terloops mogelijke weergave van de werkelijkheid nastreeft. In de manier waarop hij zijn beeldmateriaal bijeenbrengt openbaart zich de artistieke geste van Žmijewski: door de fragmenten naast of achter elkaar te plaatsen, ontstaat er een langzame versmelting van alle proteststemmen tot één gemeenschappelijke stem: die van de democratie.