Het Spreekwoordenschilderij van Pieter Brueghel de Jonge (1564-1637/38) is onlangs gerestaureerd. Het benodigde bedrag hiervoor brachten de Vrienden van het Frans Hals Museum bijeen ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van het museum in dit gebouw.

Spreekwoorden en zegswijzen zijn al eeuwenlang geliefd. Zo publiceerde Erasmus in 1500 zijn bundel Adagia met zo’n 800 spreekwoorden en zegswijzen uit de Klassieke Oudheid en de Bijbel.

Illustraties van spreekwoorden bestonden ook al lang. Pieter Bruegel de Oude speelde in op de populariteit hiervan en schilderde in 1559 zijn Spreekwoordenschilderij. In het atelier van zijn zoon Pieter Brueghel de Jonge ontstonden vele versies, waaronder die van het museum. Twee andere versies zijn hier ook tentoongesteld.

Formaat en voorstelling komen in grote mate overeen. Waarschijnlijk werd in het atelier gebruik gemaakt van een gedetailleerde ontwerptekening van het werk van Bruegel de Oude.

Toch zijn er kleine verschillen, zoals in het landschap rechtsboven, in de snit en de kleur van kledingstukken. Details werden niet altijd begrepen, interpretaties veranderden in de loop van de tijd.