Het Frans Hals Museum presenteert een werk van de Engelse kunstenaar Francis Bacon tussen de monumentale schilderijen van Cornelis van Haarlem. Wat hen met elkaar verbindt is hun bewondering voor Michelangelo. Deze Italiaanse schilder, beeldhouwer, architect en dichter was voor beiden een belangrijke inspiratiebron. De expositie Conversation Piece II is te zien van 3 juli t/m 10 oktober 2010.

In de serie ‘Conversation Piece’ wil het Frans Hals Museum zijn bezoekers met een nieuwe blik naar de collectie 16e en 17e-eeuwse schilderkunst laten kijken. Door deze te combineren met moderne en hedendaagse kunst worden verrassende links gelegd tussen uiteenlopende stijlen en tijden uit de kunstgeschiedenis. Het museum laat zien dat bepaalde visies en opvattingen weliswaar een lange historie kennen, maar dat ze desondanks nog steeds actueel zijn en steeds weer opnieuw worden opgepakt en onderzocht.

Francis Bacon (1909 – 1992) voelde zich zeer schatplichtig aan de traditie; zoals hij het zelf formuleerde: ‘in the long run art can not cut loose from its tradition, but only renew it in a way which will be compelling to a contemporary sensibility’(‘uiteindelijk kan kunst zich niet losmaken van de traditie; ze kan de traditie slechts vernieuwen, mits ze hierin wordt aangestuurd door eigentijdse ontvankelijkheid’). In dit verband heeft hij ook herhaaldelijk uitgesproken dat hij zich zeer verbonden voelde met Michelangelo. Bacon bewonderde in diens naakten ‘the fleshy figure, coiled around his own axis as if he were about to hurl a discus’( ‘de vleselijke figuur, die bijna om zijn eigen as draait alsof hij op het punt staat een discus te werpen’). Een uitspraak die overigens ook op de beide werken van Cornelis van Haarlem toegepast kan worden.

In het schilderij From Muybridge ‘The Human Figure in Motion: Woman emptying a Bowl of Water / Paralytic Child Walking on All Fours (1965; bruikleen van het Stedelijk Museum Amsterdam) bewerkstelligen de verwrongen, misvormde figuren een enorme spanning en dramatiek. De wijze waarop de verf draait en kronkelt, geeft aan het schilderij plasticiteit en beweging. Het menselijk lichaam krijgt, juist door die vleselijke volheid en expressieve pose, een onmiskenbare sculpturale kwaliteit. Iets dat ook in het werk van Cornelis van Haarlem ook terugzien wordt.

De invloed van Michelangelo (1475 – 1564) is duidelijk herkenbaar in de schilderijen De kindermoord te Bethlehem (1591) en De bruiloft van Peleus en Thetis (1592/1593) van Cornelis van Haarlem (1562 – 1638). In de weergave van zijn naakten is eenzelfde aandacht voor overtrokken anatomische houdingen te zien en eenzelfde voorkeur om het ‘vlees’ op een voluptueuze manier weer te geven. Het zijn bravourestukken vol beweging en dynamiek, van een ongekende dramatiek en expressiviteit, met extreme verkortingen en draaiingen. De houdingen zijn oneindig complex en het lichaam wordt in een eindeloos aantal gedraaide poses herschapen. De schilderijen zijn een demonstratie van Van Haarlems artistieke virtuositeit, een bewijs van zijn absolute beheersing van de menselijke figuur.

In 2008 vond in het Frans Hals Museum ‘Conversation Piece I’ plaats tussen de Duitse kunstenaar Thomas Eggerer (geb. 1963) en de 17e-eeuwse schilders Pieter Saenredam (1597 – 1665) en Jacob van Ruisdael (1628 – 1682). Het bindende thema hierbij was de heldere ordening en definiëring van de ruimte, in combinatie met een precieze positionering van de figuren. Compositie, kleur en lichtwerking zijn in het werk van deze drie kunstenaars zorgvuldig op elkaar afgestemd en tot een harmonieuze eenheid gebracht.