Repainting artworks

‘Het Frans Hals Museum gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën om te analyseren hoe bezoekers onze website gebruiken, om het delen van inhoud op sociale media mogelijk te maken en om de inhoud en advertenties van de site af te stemmen op uw voorkeuren. Dergelijke cookies worden ook door derden geplaatst. Door op ‘Accepteren’ te klikken, ga je hiermee akkoord. Zie onze cookie-instellingen voor een beschrijving van de cookies waarvoor wij jouw toestemming vragen.

Op dit moment is locatie HAL gesloten, op 12 april opent HAL weer met de tentoonstelling The Art of Drag

Koop tickets

Frans Hals/niet-Frans Hals
Frans Hals/niet-Frans Hals Frans Hals/niet-Frans Hals



De vijf wereldberoemde Schuttersstukken van Frans Hals zijn tussen 31 maart en 6 november 2017 in het Frans Hals Museum onderzocht met een macroröntgenfluorescentie-scanner (MA-XRF). Dit onderzoek op zaal maakt deel uit van het researchproject Frans Hals/niet-Frans Hals, gefinancierd door NWO. Het Frans Hals Museum accentueert met dit onderzoek ‘voor de schermen’ zijn rol als katalysator in het onderzoek naar het oeuvre van de Haarlemse meester.

Onderzoeksproject

Frans Hals geldt als een van de drie grootste schilders uit de Nederlandse Gouden Eeuw, samen met Rembrandt en Vermeer. Naar de precieze omvang van het oeuvre van Frans Hals is nog maar weinig diepgaand onderzoek gedaan. Ook is er weinig technisch-materieel onderzoek verricht naar Hals in vergelijking met Rembrandt en Vermeer. Het Frans Hals Museum is, onder leiding van Anna Tummers, conservator oude kunst van het museum, daarom het onderzoeksproject Frans Hals/niet-Frans Hals gestart, gefinancierd door NWO. Het doel is inzicht te krijgen in de criteria die kenners gebruikten en gebruiken bij het bepalen of een schilderij een échte Frans Hals is of niet. In samenwerking met het Rijksmuseum (Amsterdam), de TU Delft, de Universiteit van Amsterdam, De Gemäldegalerie (Berlijn) en het Metropolitan Museum of Art (New York) wordt bovendien nieuw onderzoek verricht om te testen of deze criteria aan vervanging of uitbreiding toe zijn. Eerder werd in de Eregalerij van het Rijksmuseum al De Magere Compagnie van Frans Hals en Pieter Codde gescand, en in Berlijn Hals’ beroemde schilderij van een geesteszieke vrouw: Malle Babbe.

Nouchka de Keyser en Jennifer Allred bij het instellen van de MA-XRF scanner in de schutterszaal van het Frans Hals Museum

Kenniscentrum

De nieuwe inzichten die uit het onderzoek voortkomen, leveren de bouwstenen voor een grote tentoonstelling in 2020, waarin het publiek inzicht krijgt in hoe de hand van de meester wordt herkend. Hierin zullen enkele van Hals’ bekendste meesterwerken te zien zijn naast een aantal controversiële stukken en vervalsingen. De thematiek is, door de recente ophef omtrent een ‘omstreden’ werk van Frans Hals geveild door Sotheby’s, levendig en relevant geworden voor een breed publiek. Daarnaast is een van de speerpunten van het Frans Hals Museum om diepteonderzoek te doen naar het oeuvre van ‘founding father’ Frans Hals. Met de restauratie van Hals’ Regenten- en Regentessenstukken die begin 2018 is afgerond en het onderzoeksproject Frans Hals/niet-Frans Hals zet het museum als kenniscentrum op dat vlak grote stappen.

Anna Tummers bij de MA-XRF scanner en Hals' Feestmaal van de Officieren van de St. Jorisschutterij, 1616. Foto: Toussaint Kluiters

Het scannen

Het scannen is bijzonder tijdrovend en duurt per schilderij tussen de 12 en 24 dagen én nachten. In de Schutterszaal van het Frans Hals Museum konden bezoekers het scannen bekijken. Waar een röntgenfoto alleen een contrast tussen lichte en zware elementen laat zien, analyseert de MA-XRF de verschillende chemische elementen die in de verf aanwezig zijn. Daaruit kunnen de gebruikte pigmenten worden afgelezen. Dit geeft meer specifieke informatie over de stappen in het maakproces van het schilderij. De vergelijking tussen Hals’ Schuttersstukken in Haarlem en de Magere Compagnie in het Rijksmuseum (een stuk dat vanwege een conflict door een andere schilder is voltooid) belooft spannend te worden. Bij het scannen is een heel lage dosis straling gebruikt, die niet schadelijk is voor bezoekers of de schilderijen. Bekijk hier een korte film over hoe het scannen van de schuttersstukken in zijn werk gaat.

Close-up van de MA-XRF scanner en Hals' Officieren en onderofficieren van de St. Jorisschutterij, 1639

Ontdek meer frans hals research center

Game 3 of 3

Dislike
Frans Hals

Koos Breukel

Jan van Scorel

Guido van der Werve

Maerten van Heemskerck

Drag & drop if you like

or dislike it

Go on! Drag me around!

Are you sure?!

I don't like him either

He doesn't like you I'm afraid

Meet at Frans Hals!

Game 1 of 3

lock
lock

Game 2 of 3